Grzegorz Wróblewski "Waterloo"

Ten wiersz właściwie mógłby wystarczyć za całą historię i za całą poezję. Ten wiersz zdziera z nas cywilizacyjne ochraniacze, zdejmuje z historii jej kolorowy kostium, rozbiera cesarza z niewidzialnych szat, zamyka usta bardom, neguje opowieść – również dzięki swojej formie jako radykalny antyheksametr. W konwulsyjnych repetycjach niweluje katalog okrętów i tarczę Achillesa. Zostawia tylko rytm – pulsowania krwi, przypływów i odpływów, powstawania i upadków cywilizacji, narodzin i zamierania gwiazd. I czego jeszcze?

Sekwencja trzech pierwszych dwuwierszy powtórzona zostaje tylko raz – i zatrzymuje się, gdy już wiemy, że można by tak jeszcze przez wiele stron, właściwie w nieskończoność. Całość sprawia wrażenie fragmentu kodu-szkieletu, na który dopiero mogłaby nawijać się osobnicza i cywilizacyjna treść, a jednocześnie demonstruje ukrytą strukturę informacji: jeszcze krok dalej (niżej?) mielibyśmy tylko zero i jedynki.

Ale mamy jeszcze tytuł, którego ten czysty szkielet wydawałby się z pozoru nie potrzebować.

Waterloo – esencjonalny symbol, niesie ze sobą nie tylko obrazy z podręczników historii i filmów batalistycznych, lecz całą historię przetworzeń, przeniesień, intensywnie kumulujących się w kolejnych stuleciach. To nie tylko miejsce przegranej bitwy, to także znak upadku uprzednio żywionej nadziei, sto dni Napoleona i za nimi wszystkie podobne „dni”: decydujące, przełomowe, wędrujące po tekstach kultury bardziej i mniej masowej, czytanych jednak i oglądanych tak, jakby nasze zaangażowanie mogło nasycić tamtą rzeczywistość i tamtych bohaterów jakąś szansą na zmianę przeznaczenia.

Struktura wiersza dopiero z tytułem jest dopełniona, bo wtedy demonstruje jeden z mechanizmów funkcjonowania ludzkiej psychiki poszukującej transcendencji i – nie znajdującej jej.

Wróblewski wbija ten tytuł jak pulsujący znaczeniami hak w pustą gładką ścianę, mając nad sobą i pod sobą przepaść, jakby chciał pokazać, że nie da się bez asekuracji stanąć naprzeciwko prawdy o nas. 

(Wiersz pochodzi z tomu  Grzegorza Wróblewskiego Tora Tora Tora, WBPiCAK, Poznań 2020)